Wie zijn de mensen die binnen CIRCUROAD samenwerken aan dé weg naar fossielvrij asfalt? Wat gaat goed, wat zijn uitdagingen en hoe bevalt het om samen te werken met de hele keten? We vragen het aan Rien Huurman, Raadgevend R&D Adviseur bij AsfaltNu. “Bij CIRCUROAD is er vanaf het begin op gehamerd dat we niet alleen werken aan de ontwikkeling van biobased bindmiddelen, maar ook aan de grootschalige toepassing ervan; alleen zo maken we samen impact!”
Op weg naar fossielvrij asfalt
Wegbeheerders, bedrijven en kennispartijen werken samen in CIRCUROAD om het asfalt op de Nederlandse wegen fossielvrij te maken. Bitumen, het fossiele bindmiddel in asfalt, wordt vervangen door een bindmiddel op basis van hernieuwbare grondstoffen zoals restproducten uit de bosbouw, papierindustrie of uit de landbouw. Zo verlagen we de CO₂-uitstoot en minimaliseren we de afhankelijkheid van fossiele bronnen.
Impact vraagt om ontwikkeling én toepassing van duurzaam asfalt
“Omdat we impact willen hebben”, antwoordt Rien op de vraag waarom AsfaltNu deelneemt aan de CIRCUROAD ketensamenwerking. “Het hebben van impact vraagt niet alleen om de ontwikkeling van duurzame asfaltsoorten, maar ook om grootschalige toepassing. CIRCUROAD is wellicht het eerste initiatief in Nederland dat een trendbreuk genereert: niet alleen een product ontwikkelen maar ook zorgen dat het wordt toegepast. Dat vraagt om een nauwe samenwerking tussen degenen die het product ontwikkelen en toepassen. Leveranciers van bindmiddelen, aannemers en opdrachtgevers komen samen in CIRCUROAD om die impact mogelijk te maken.”
Goede balans tussen TRL en TCL cruciaal
Over de beste route naar duurzame impact heeft Rien duidelijke ideeën: “Je moet een goede balans hebben tussen Technology Readiness Level (TRL) en Transition Commitment Level (TCL). TRL draait om in hoeverre de techniek is ontwikkeld en zich in de praktijk heeft bewezen; dat gaat van de uitwerking van een idee (TRL 1) tot een volledig doorontwikkeld product dat je met een gerust hart kunt toepassen (TRL 9). Opdrachtnemers zoals bindmiddelleveranciers en aannemers zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van een product volgens deze TRL-schaal.”
Wat nou als het lukt?!
“Wat bij duurzame initiatieven vaak ontbreekt, is aandacht voor de TCL: de bereidheid van opdrachtgevers om nieuwe, innovatieve, duurzame producten in te kopen. In Nederland wordt zelden gevraagd: wat nou als het lukt?! Bijvoorbeeld een biobased, circulair bindmiddel ontwikkelen dat op lage temperatuur verwerkt kan worden. Als je een product hebt op TRL 9 dat fantastisch scoort op duurzaamheid, maar opdrachtgevers blijven qua inkoopbereidheid hangen op TCL 6, dan maak je nauwelijks impact. Om dat te voorkomen stellen we onszelf bij CIRCUROAD steeds de vraag: wat nou als het lukt?! We toetsen dus consequent of we met de succesvolle technische ontwikkeling van een biobased bindmiddel ook de beoogde duurzaamheidsimpact zullen hebben door erop te sturen dat het biobased bindmiddel breed zal worden toegepast."
Grondige validatie voor acceptatie door opdrachtgevers
Voordat wegbeheerders nieuwe, duurzame producten afnemen, willen ze natuurlijk weten wat ze kunnen verwachten. Grondige, uniforme en transparante validatie van nieuwe producten is cruciaal. Daarom heeft CIRCUROAD een validatieplan geschreven en afgestemd met de gehele keten. Rien speelde hierin een belangrijke rol: “We willen als ketensamenwerking op een verantwoorde manier tot asfaltmengsels komen die zich op een gewenste manier gedragen op de weg. Niet alleen qua duurzaamheid, maar ook als je kijkt naar prestaties en levensduur. Hoe langer een weg meegaat, des te duurzamer het is. Het meest duurzame asfalt is het asfalt dat je niet hoeft te produceren.”
Zorgvuldige validatie kost tijd, tenminste 5 jaar. “We weten nu al waar we in 2050 willen zijn – fossielvrij asfalt – en dat is waar CIRCUROAD met het validatieplan nu systematisch naartoe werkt. Zo valideert CIRCUROAD de komende 5 jaar 3 biobased bindmiddelen in 11 proefvakken. Samen met opdrachtnemers is een goede balans gevonden tussen snelheid en het afdekken van risico’s in termen van financiën en duurzame impact.”
Route naar impact: gecontroleerd ingroeimodel
Hoe zorg je ervoor dat de techniek (TRL) en de bereidheid om nieuwe producten af te nemen (TCL) gelijk op blijven gaan in de transitie naar nieuwe duurzame bindmiddelen? Het antwoord van CIRCUROAD: werken met een ingroeimodel. Dat betekent: stapsgewijs het percentage biobased bindmiddel vergroten, dit voor álle typen asfalt valideren en samen met opdrachtnemers en -gevers toewerken naar ons gezamenlijke doel: fossielvrij asfalt op alle Nederlandse wegen.
Rien licht CIRCUROAD’s ingroeimodel toe aan de hand van een voorbeeld: “Als je een product ontwikkelt met 90% biobased bindmiddel en het wordt maar in 1% van de gevallen toegepast, dan vervang je maar 0,9% van het fossiele bitumen door een biobased alternatief en is de duurzame impact die je maakt dus nihil. Opdrachtgevers kunnen het product bijvoorbeeld te duur vinden, er is maar 1 leverancier terwijl er concurrentie plaats moet vinden op prijs of het bindmiddel kan maar in 1 type asfalt worden toegepast.”
“Omdat bij de CIRCUROAD ketensamenwerking impact het doel is, kiezen we ervoor om de komende 5 jaar proefvakken te valideren met 30% biobased bindmiddel. Veel meer partijen dan in het eerste voorbeeld kunnen dit product leveren, de kosten zullen lager zijn, net als de risico’s. CIRCUROAD zet in op 30% biobased bindmiddel dat 90% van de instroom van fossiel bitumen vervangt. Dat effect is 27%; aanzienlijk hoger dan de 0,9% uit het vorige voorbeeld. Dit ingroeimodel is overgenomen uit de brandstoffenwereld waarbij E5, B7 en E10 het gehalte biobrandstof aanduiden. Het uiteindelijke doel is een gecontroleerde ingroei tot 100% biobased bindmiddel, waarbij beide kanten van de markt verantwoordelijkheid nemen om impact te genereren. De TRL en TCL zijn dan in balans.”
Duurzaamheid moet lonen
“Zo ver is het helaas nog niet”, geeft Rien aan. “De markt is op dit moment niet ingericht op transitie. De duurzame koplopersaanpak is alleen voor een kleine groepje, de rest kan gewoon conventioneel blijven werken. Duurzaamheid zou moeten lonen; vergelijk het met kippen: het hoeden van kippen om ze allemaal dezelfde kant op te krijgen is lastig; lokken met een handje graan is veel makkelijker. Zo werkt het ook met de transitie naar duurzaamheid: zorg dat je het voor alle spelers in de keten aanlokkelijk en logisch maakt om duurzaam te werken. Bijvoorbeeld door opdrachtnemers te laten concurreren op duurzaamheid en niet alleen op prijs.”
Duurzame kennis moet beschikbaar zijn
Daarnaast is kennis volgens Rien cruciaal in de transitie: “In Nederland hebben steeds minder mensen asfalttechnische kennis. We zijn samen verantwoordelijk voor een van de grootste productiemiddelen van Nederland, het wegennet, superbelangrijk voor onze economie. Om dat optimaal in stand te houden en te verduurzamen, is kennis nodig. We komen uit een situatie waarin kostenefficiëntie centraal stond en maken nu de transitie naar duurzaamheid. Dit vraagt om een andere manier van produceren en verwerken en om andere grondstoffen. Kennis uit het verleden is wellicht niet meer van toepassing voor de toekomst. Vergelijk het met de auto-industrie waarin een monteur die gewend was om te werken met dieselmotoren ineens moet werken met elektromotoren. Het is belangrijk dat kennis over duurzaam asfalt breed beschikbaar is.”
Opdrachtgevers: daag uit én beloon!
Rien concludeert: “We mogen als Nederland trots zijn op ons wegennet, maar het moet veel duurzamer en dat kan ook! “Ik kijk uit naar de transitie, ik wil samen dingen anders doen, beter doen, duurzamer doen. Ik wil door opdrachtgevers uitgedaagd én beloond worden om duurzame wegen te maken.”
Over CIRCUROAD
In het programma CIRCUROAD werken bedrijven, overheden en kennisinstellingen samen aan circulair, biobased asfalt. We vervangen bitumen, het fossiele bindmiddel in asfalt, door een bindmiddel op basis van biobased- en circulaire grondstoffen zoals restproducten uit de bosbouw, papierindustrie en de landbouw. Het consortium, met Rijkswaterstaat als host, identificeert de meest kansrijke oplossingen, zorgt voor een grondige validatie, beheerst samen de risico’s en stimuleert de marktintroductie van fossielvrij asfalt. Zo verlagen we de CO₂-uitstoot en minimaliseren we de afhankelijkheid van fossiele bronnen.
Neem voor meer informatie over (deelname aan) CIRCUROAD contact op met programmamanager Joop Groen via joop.groen@circuroad.nl of 06 51 91 80 96.